Η κρίση του COVID-19 έχει αντιστρέψει την πρόοδο που σημειώθηκε στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της αγοράς εργασίας που αντιμετωπίζουν οι νέοι στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία (ECA). Τα αυστηρά μέτρα καραντίνας, συμπεριλαμβανομένων του κλεισίματος των χώρων εργασίας, των διαταραχών στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και της εκτεταμένης οικονομικής επιβράδυνσης, έχουν φέρει μαζί τους σημαντικές κοινωνικοοικονομικές δυσκολίες στην περιοχή.
Ανεξάρτητα από τα ολοκληρωμένα πράσινα πακέτα που εισήχθησαν πριν από την πανδημία, οι περισσότερες χώρες δεν έχουν πράσινη εστίαση στα μέτρα ανάκαμψης, γεγονός που έχει καθυστερήσει την πρόοδο προς μια δίκαιη μετάβαση στην περιοχή. Η σύγκρουση στην Ουκρανία η οποία είχε ως αποτέλεσμα παγκόσμιες πληθωριστικές πιέσεις, ιδιαίτερα στις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας ενέτεινε το οικονομικό στρες, ενώ η σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής απειλεί την ανάκαμψη της απασχόλησης σε όλο τον κόσμο, η οποία δεν έχει ακόμη ανακάμψει πλήρως από την πανδημία.
Η μαζική εισροή προσφύγων από την Ουκρανία δημιουργεί περαιτέρω πίεση για την αγορά εργασίας και τα συστήματα κοινωνικής προστασίας στις γειτονικές χώρες, ενώ η επιδείνωση της ρωσικής οικονομίας θα μπορούσε να επιδεινώσει τις προκλήσεις για την απασχόληση κυρίως στην περιοχή της Κεντρικής Ασίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, το ποσοστό ανεργίας των νέων ηλικίας μεταξύ 15 και 24 ετών στην περιοχή είναι ανησυχητικό κατά τον διεθνή οργανισμό εργασίας, καθώς προβλέπεται να είναι 1,5 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο το 2022 στο 16,4% έναντι 14,9%.
Η περιοχή σημείωσε κορύφωση της ανεργίας των νέων κατά τη διάρκεια της ανάκαμψης που είχε σταματήσει το 2021, με υψηλότερα ποσοστά ανεργίας να παρατηρούνται για τις νέες γυναίκες από ό,τι για τους νέους άνδρες (17,7% και 16,8% αντίστοιχα). Το 2022, τα ποσοστά ανεργίας των νέων σε όλη την περιοχή προβλέπεται να κυμαίνονται από σχεδόν 20% στην Κεντρική Ασία με σημαντικά υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των νέων γυναικών έως λιγότερο από 15% στην Ανατολική Ευρώπη, χωρίς σημαντικές διαφορές μεταξύ των φύλων.
Ουσιαστική πρόοδος στη μείωση της ανεργίας των νέων τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες έχει παρατηρηθεί στην περιοχή κατά το πρώτο εξάμηνο του 2022. Ωστόσο, οι πραγματικοί και οι πιθανοί κραδασμοί της σύγκρουσης στην Ουκρανία είναι πολύ πιθανό να επηρεάσουν τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν.
Οι αξιοσημείωτες βελτιώσεις στο συνδυασμένο ποσοστό ανεργίας των νέων και δυνητικού εργατικού δυναμικού (που ονομάζεται ποσοστό LU3) που έχουν παρατηρήσει οι χώρες της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας τα τελευταία χρόνια σε σύγκριση με τον παγκόσμιο μέσο όρο, έχουν αντιστραφεί από την κρίση του COVID-19. Το ποσοστό LU3 αυξήθηκε από 22,5% το 2019 σε 26,3% το 2020, με το τελευταίο ποσοστό να είναι τρεις ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο του 23,3%. Υπάρχουν επίσης έντονες υποπεριφερειακές διακυμάνσεις, με την Κεντρική Ασία να αναφέρει σημαντικά υψηλότερα ποσοστά: μία στις τρεις γυναίκες και περισσότεροι από ένας στους τέσσερις άνδρες που είναι πρόθυμοι και/ή διαθέσιμοι να εργαστούν εκεί δεν μπορούν να βρουν δουλειά.
Πηγή: ILOSTAT
Έχει σημειωθεί πρόοδος προς την επίτευξη του στόχου 8.6 του Στόχου Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (να μειωθεί ουσιαστικά το ποσοστό των νέων που δεν εργάζονται, εκπαίδευση ή κατάρτιση). Αυτό αναμφίβολα οφείλεται εν μέρει στη θέσπιση ολοκληρωμένων μέτρων για την προώθηση της απασχόλησης των νέων και τη μείωση των ποσοστών NEET για νέους σε πολλές χώρες.
Πάνω απ ‘όλα, η εισαγωγή και η επακόλουθη επέκταση της Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τη Νεολαία στον απόηχο της προηγούμενης παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης έχει σαφώς καθοριστική σημασία για τη μείωση του αντίκτυπου της πανδημίας COVID-19 στην απασχόληση των νέων στις χώρες της ΕΕ-27. Ωστόσο, το 2020 το ποσοστό NEET για νέους στην περιοχή εκτινάχθηκε στο 15,3%, φθάνοντας σχεδόν το επίπεδο του 2012.
Στο Global Employment Trends for Youth 2022, ο Διεθνής Οργανισμός Εργασίας χρησιμοποίησε ένα μακρο-οικονομετρικό μοντέλο για να ποσοτικοποιήσει τις οικονομικές επιπτώσεις και τις επιπτώσεις στην απασχόληση των μεγάλων επενδύσεων στις πράσινες, ψηφιακές οικονομίες. Το «πράσινο σενάριο» περιλαμβάνει μέτρα που έχουν σχεδιαστεί για να ανοίξουν το δρόμο προς μια πράσινη οικονομία έως το 2050 ή το 2060, το «ψηφιακό σενάριο» στοχεύει στην παροχή καθολικής (90%) ευρυζωνικής κάλυψης στο Διαδίκτυο, ενώ το «σενάριο φροντίδας» περιλαμβάνει επενδύσεις για αύξηση συμμετεχόντων σε υπηρεσίες υγείας και μακροχρόνιας περίθαλψης και παροχή εκπαίδευσης με σκοπό την επίτευξη των σχετικών στόχων του SDG 3 («Καλή υγεία και ευημερία») και του SDG 4 («Ποιοτική εκπαίδευση») έως το 2030. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι χώρες της ΕΕ έχουν τη δυνατότητα δημιουργίας πρόσθετων θέσεων εργασίας για τους νέους μέσω της εφαρμογής των πράσινων, ψηφιακών πακέτων και πολιτικών φροντίδας.
Σε απόλυτους αριθμούς, το σενάριο της πολιτικής περίθαλψης προβλέπεται να οδηγήσει στα υψηλότερα κέρδη απασχόλησης των νέων για την περιοχή του ECA (Ευρώπη & Κεντρική Ασία). Αυτό μπορεί να αντανακλά τις αυξανόμενες ανάγκες φροντίδας, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με τη γήρανση του πληθυσμού σε χώρες υψηλού και μεσαίου εισοδήματος της περιοχής. Υποθέτοντας ότι η τρέχουσα κατανομή ανά φύλο στην απασχόληση μεταξύ ηλικιακών ομάδων και τομέων παραμένει αμετάβλητη, το 70% των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργούνται στην οικονομία της περίθαλψης στην περιοχή ECA θα κλίνουν προς νέες ηλικιακά γυναίκες.
Πρόσθετες θέσεις εργασίας για νέους στην περιοχή ECA που ορίζονται για την άσκηση μοντελοποίησης ως άτομα ηλικίας 15–29 ετών που δημιουργούνται μέσω μιας προσπάθειας «μεγάλης ώθησης» προς στοχευμένες επενδύσεις (που αναφέρεται στο μοντέλο ως «συνδυασμένο σενάριο») θα μπορούσαν να ανέλθουν σε περίπου 1,4 εκατ. έως το 2030, σε σύγκριση με ένα σενάριο “business as usual”. Αυτά τα κέρδη απασχόλησης που πραγματοποιούνται μέσω στοχευμένων επενδύσεων θα φέρουν την περιοχή του ΕΕΣ σε τροχιά επίτευξης, των στόχων ανάπτυξης των Ηνωμένων εθνών και ΕΕ (SDGs) συμπεριλαμβανομένου αυτών για την πλήρη και παραγωγική απασχόληση και την αξιοπρεπή εργασία για όλους.
